„`html
Zmiany w globalnej gospodarce po upadku komunizmu
Ostatnie dane Międzynarodowego Funduszu Walutowego (World Economic Outlook 2025) ukazują ogromną transformację światowej gospodarki od 1990 roku. Wówczas kraje wysoko rozwinięte – Zachodnia Europa, Ameryka Północna oraz Australia – dominowały gospodarczo, jednak wraz z upływem lat ich przewaga zauważalnie zmalała na rzecz państw rozwijających się, szczególnie w Azji (głównie Chin i Indii). Zauważalny jest również wzrost znaczenia państw Ameryki Południowej i Afryki. Również w Europie nastąpiły istotne przesunięcia, głównie dzięki imponującemu wzrostowi gospodarczemu Polski i innych krajów, które wstąpiły do Unii Europejskiej w ostatnich dekadach.
Globalny układ sił gospodarczych w 1990 roku
W 1990 roku światowy PKB wynosił 22,64 bln USD. Z tego aż 18,41 bln USD, czyli ponad 81% całego PKB, przypadało na państwa rozwinięte. Wówczas pozycja największych gospodarek wyglądała następująco:
- USA – 6 bln USD (26,5% światowego PKB)
- Japonia – 3,19 bln USD (14%)
- Niemcy – 1,6 bln USD (7,1%)
- Francja – 1,26 bln USD (5,6%)
- Wielka Brytania – 1,2 bln USD (5,3%)
- Chiny – 0,4 bln USD (1,77%)
- Korea Południowa – 0,29 bln USD (1,28%)
- Szwajcaria – 0,27 bln USD (1,2%)
- Polska – 0,062 bln USD (0,27%)
Zmiany po wejściu Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku
W 2004 roku globalny PKB wzrósł do 44,28 bln USD, z czego kraje rozwinięte odpowiadały za 34,66 bln USD (78,3%). W tym czasie można było zaobserwować pierwsze symptomy gospodarczej ekspansji Azji.
- USA – 12,22 bln USD (27,6%)
- Japonia – 4,89 bln USD (11%)
- Niemcy – 2,85 bln USD (6,44%)
- Wielka Brytania – 2,42 bln USD (5,47%)
- Francja – 2,11 bln USD (4,77%)
- Chiny – 1,98 bln USD (4,47%)
- Korea Południowa – 0,83 bln USD (1,87%)
- Szwajcaria – 0,4 bln USD (0,9%)
- Polska – 0,26 bln USD (0,59%)
Notuje się szybki wzrost znaczenia gospodarek rozwijających się, zwłaszcza Chin, które potroiły swój udział. Polska, po kryzysie lat 80., podwoiła swój udział do blisko 0,6%.
Obecne i prognozowane udziały krajów w PKB światowym
W 2025 roku szacowane PKB globalne ma wynieść 113,8 bln USD, z czego państwa wysoko rozwinięte będą generować już tylko 59%. Analitycy podkreślają zdecydowane umocnienie Azji, w szczególności Chin.
Najważniejsze gospodarki w 2025 roku według wartości PKB:
- USA – 30,51 bln USD (26,8%)
- Chiny – 19,23 bln USD (16,9%)
- Niemcy – 4,74 bln USD (4,16%)
- Japonia – 4,19 bln USD (3,68%)
- Wielka Brytania – 3,84 bln USD (3,37%)
- Francja – 3,21 bln USD (2,82%)
- Korea Południowa – 1,79 bln USD (1,57%)
- Polska – 0,98 bln USD (0,86%)
- Szwajcaria – 0,95 bln USD (0,83%)
Szczególną uwagę zwraca skokowy wzrost gospodarczy Chin, których udział zwiększył się czterokrotnie i przewyższa skumulowane PKB Niemiec, Japonii, Wielkiej Brytanii i Francji. Dynamiczny rozwój zanotowały także Indie, a Polska przegoniła Szwajcarię i stale zbliża się do czołówki gospodarczej Europy.
Prognoza na 2030 rok
Według prognoz na koniec dekady światowy PKB osiągnie 144,6 bln USD, przy udziale państw rozwiniętych na poziomie 56%. Przewidywane udziały w PKB światowym przedstawiają się tak:
- USA – 37,15 bln USD (25,7%)
- Chiny – 25,83 bln USD (17,9%)
- Niemcy – 5,58 bln USD (3,85%)
- Japonia – 4,99 bln USD (3,45%)
- Wielka Brytania – 4,96 bln USD (3,34%)
- Francja – 3,75 bln USD (2,59%)
- Korea Południowa – 2,15 bln USD (1,49%)
- Polska – 1,3 bln USD (0,9%)
- Szwajcaria – 1,16 bln USD (0,8%)
Kraje Europy, z wyjątkiem Polski oraz kilku mniejszych gospodarek postkomunistycznych, utracą część udziału w światowym PKB. Indie mają wyprzedzić Niemcy i zostać trzecią gospodarką świata z PKB 6,77 bln USD. Polska będzie szóstą gospodarką UE i siódmą w Europie, a jej udział w światowym PKB wzrośnie do około 0,9%. Polska znajdzie się w gronie G20.
Główne źródła wzrostu polskiej gospodarki
Największy udział w strukturze PKB Polski mają usługi, lecz ogromnie ważny pozostaje przemysł – w szczególności produkcja maszyn, chemikaliów, metalurgii i sektora spożywczego. Główną siłą napędową rozwoju jest jednak eksport, którego zdecydowana większość (75%) trafia do krajów Unii Europejskiej.
W strukturze polskiego eksportu kluczowe znaczenie mają:
- Kraje UE – 75% eksportu
- Kraje Europy Środkowo-Wschodniej – 4,6%
- Kraje rozwijające się – nieco powyżej 8%
Dominującym partnerem handlowym są Niemcy (27% udziału), które sprowadzają z Polski więcej niż Czechy, Francja, Wielka Brytania, Holandia i Włochy łącznie. Bardzo korzystny jest bilans handlowy z Niemcami – Polska notuje tam znaczącą nadwyżkę eksportu nad importem. Dla porównania, udział USA wynosi 3,4%, a handlowy deficyt z Chinami przekracza 45 mld zł rocznie.
Nie ulega wątpliwości, że obecny poziom rozwoju gospodarczego, a także gwałtowny wzrost udziału Polski w światowym PKB z 0,062% do niemal 0,9%, zawdzięczamy integracji z krajem Unii Europejskiej. Te relacje stworzyły atrakcyjne warunki dla kapitału zagranicznego, nowoczesnych technologii oraz rozbudowy kompetencji. Obecność czołowych firm i instytucji gospodarczych Zachodu w Polsce przyczyniła się do rozwoju „kapitału wiedzy”, co pozwala myśleć o dalszych innowacyjnych przemianach i rozwoju nowoczesnych branż, takich jak sztuczna inteligencja.
Dane nie pozostawiają złudzeń – rozwój kraju i jego mocna pozycja gospodarcza w świecie stały się możliwe dzięki otwarciu na współpracę z Zachodem i przynależności do Unii Europejskiej. Wszelkie koncepcje gwałtownego oderwania się od europejskiej wspólnoty, bądź oparcia się wyłącznie na partnerach spoza Unii, są sprzeczne z rzeczywistymi uwarunkowaniami gospodarczymi, co wyraźnie pokazują liczby.
„`