„Decydujący wpływ na przyszłość świata”
Nie przypadkiem każda wypowiedź słynnego izraelskiego historyka, autora superbestsellerów „Sapiens” i „Homo deus”, uznawanego za jednego z czołowych współczesnych intelektualistów, jest przedmiotem ożywionych analiz i komentarzy.
Odwiedziliśmy tajne miejsce szkoleń ukraińskich żołnierzy. Tak Berlin i Kijów przygotowują się do zimnej wojny 2.0.
„To musi być jak oddychanie”
Nie dziwi też, dlaczego jego teksty ukazują się na łamach najpoważniejszych mediów na świecie.
Juwala Noacha Harari
są bowiem nie tylko zaskakujące, nieoczywiste i błyskotliwe, ale świadczą także o unikalnej zdolności spojrzenia poza horyzont dorazności.
I umieszczają to, czego jesteśmy świadkami, w kontekście zjawisk cywilizacyjnych trwających od tysięcy lat.
Tak jest i teraz, gdy Harari pochyla się nad inwazją na Ukrainę i reakcją świata na rosyjską agresję.
Rezultat tego konfliktu będzie miał – uważa izraelski historyk – decydujący wpływ na przyszłość całego świata.
Przepaść po II wojnie światowej
Najcenniejszą zmianą, będącą konsekwencją zwycięstwa aliantów nad państwami Osi (Rzym – Berlin – Tokio) i ich sojusznikami, polegała na odejściu od paradygmatu imperialnego, który determinował porządki na świecie od czasów starożytnych.
Do 1945 r. wielkie mocarstwa rozwijały się poprzez podbój mniejszych państw sąsiednich i przekształcanie ich w swoje prowincje.
Putin mści się na Rosjanach. Wprowadza nowy poziom prześladowań. „Byłem w szoku. Myślałem, że to jakaś pomyłka”
Tak było chociażby ze starożytnym Rzymem, tak było z Wielką Brytanią, tak było z Rosją.
- Imperializm był tabu, zasadę nienaruszalności granic powszechnie respektowano.
- Agresywne zapędy różnych państw pociągały za sobą międzynarodowe umowy.
- Największe rozbrojenie po II wojnie światowej miało miejsce.
- W takim właśnie świecie Ukraina, dopiero co uwolniwszy się od sowieckiego jarzma, w 1994 r. zgodziła się oddać Rosji cały swój arsenał nuklearny.
Memorandum Budapesztańskie
Ten „jeden z największych aktów jednostronnego rozbrojenia w historii”, jak nazywa go Harari, był skutkiem zaufania Ukraińców do międzynarodowych ustaleń.
20 lat później Putin, oczarowany postimperialną nostalgą, złamał słowo dane Ukrainie i światu.
W starym imperialnym stylu zajął Krym, a potem część obwodów ługańskiego i donieckiego.
- W lutym 2022 r., nie oglądając się już na nikogo, postanowił podbić resztę Ukrainy.
- Tak Putin drwi z Zachodu. „Wygra w ten czy inny sposób”
Problem sojuszy wojskowych
W ten sposób świat znalazł się na progu rzeczywistości, która już nigdy nie miała wrócić.
Świat zagrożony agresją silnych będzie się stawał światem rosnących w siłę sojuszów wojskowych.
- Po pierwsze, pogłębiają nierówności.
- Po drugie, ekspansja bloków wojskowych paraliżuje szlaki handlowe, co najboleśniej uderza w biednych.
- Drugą wadą sojuszy jest kwestia wiarygodności.
- Sojusz nie przetrwa, jeśli członkowie nie będą mieli pewności co do wzajemnych gwarancji.
W świetle wydarzeń z Ukrainą, obawy izraelskiego intelektualisty wydają się uzasadnione.
Wysadzając tamę w Kachowce, Rosjanie dobrze wiedzieli, że doprowadzą do ogromnych zniszczeń w ekosystemie – i tym chętniej się na to zdecydowali.
Już ponad 2 tys. lat temu
Jak dowodzi Harari, zwieńczenie wydatków na zbrojenia odbywa się nie tylko kosztem edukacji, opieki zdrowotnej i socjalnej, ale także odsuwa na dalszy plan rozwiązywanie dwóch najważniejszych problemów: ocieplenia klimatu i niekontrolowanego rozwoju sztucznej inteligencji.
Obrazy katastroficzne związane z Ukrainą potwierdzają słuszność obaw izraelskiego intelektualisty.
Nadchodzą zabójcze roboty, a ludzi paraliżuje brak porozumienia.
Casus Indonezji
To, co dzieje się teraz, jest – według Harariego – potencjalnie bardziej niebezpieczne niż sytuacja w latach 30. i 60. XX wieku.
Niebezpieczne nie tylko dla Zachodu, lecz także dla krajów Afryki, Dalekiego Wschodu czy Ameryki Południowej.
- Masa z głodu lub pracy przymusowej
- W wyniku masakr w latach 1965-66
By nie było powtórki
Dwa wnioski. Jeden dla Europy, a drugi dla krajów spoza globalnego Zachodu.
Europa musi wysłać komunikat do Ukrainy, Rosji i świata, że pomoc dla Ukrainy będzie trwała, adekwatna do potrzeb i niezależna od sytuacji w USA.
Wniosek dla panstw spoza Europy.
Rezerwa wobec tej wojny prędzej czy później zemści się na mocarstwach niezachodnich.
Własna potencjał wojskowy
Wojna w Ukrainie staje się wojną inteligentnych technologii śmiercionośnych.
Rosja chce pewności co do wzajemnych gwarancji.
Własną rezerwę do zbrojeń potraktują jako ograniczanie potencjału militarnego.
Daleko od biezpolitycznej
Już dwie ważne wnioski. Harari podsumowuje, że żadna wojna nie jest wystarczająco daleka.
Samy cywilizowany świat musi doprowadzić do pokoju, który nie będzie oznaczał końca międzynarodowego ładu.
Kreml dziś chce narzucić swoje warunki. Tam gdzie zabrakło rozwiązań, może dojść do tragedii.
Jak przetrzeć szlak z Rosją
Europa i kraje spoza Zachodu muszą odpowiedzieć, by nie było podbojów i konfliktów.
